اسید سیتریک چیست و چه کاربردی دارد؟

اسید سیتریک یکی از رایج ترین مواد نگهدارنده و افزودنی های صنایع غذایی است. اسید سیتریک به طور طبیعی در مرکبات وجود دارد و البته به صورت صنعتی نیز ساخته می شود. اسید سیتریک یک اسید آلی است که به دلیل طعم ترش، کیفیت نگهدارنده و توانایی به عنوان بافر pH مورد توجه قرار گرفته است. به این دلایل در مواد بسیاری از مواد غذایی از جمله کنسرو، آب نبات و تنقلات ترد مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیب به دلیل طعم و مزه و ظاهر و بافت مشابه به نمک به نمک ترش نیز معروف است.

در سال 1917، جیمز کوری، شیمیدان آمریکایی کشف کرد که کپک Aspergillus niger می تواند اسید سیتریک را به عنوان یک محصول جانبی از متابولیسم ساکارز یا گلوکز تولید کند که کارآمدتر و کم هزینه تر از استخراج آن از مرکبات است.

 مصارف اسید سیتریک

اسید سیتریک  یک ماده کاربردی در صنایع غذایی است . تقریبا نیمی از اسید سیتریک تولید شده در جهان به عنوان طعم دهنده در انواع نوشیدنی های میوه ای و گازدار استفاده می شود و به دلیل اینکه اسید سیتریک به صورت پودر ساخته می شود، به خوراکی های خشک مانند نمک های چاشنی، پودرهای طعم دهنده و تنقلات ترد اضافه می شود.

PH اسیدی این ماده باعث می شود رنگ غذاها بدون تغییر باقی بماند زیرا اکسیداسیون را کاهش می دهد. از آنجایی که بسیاری از باکتری ها قادر به رشد در محیط اسیدی نیستند، این ترکیب به  انواع مربا، ژله، آب نبات، غذاهای کنسرو شده و حتی محصولات گوشتی به عنوان نوعی نگهدارنده اضافه می شود.

کاربردهای اسید سیتریک

در غذا و نوشیدنی

این ماده به عنوان یک عامل امولسیون کننده در بستنی استفاده می شود و از جدا شدن چربی ها در هنگام تهیه بستنی نیز جلوگیری می کند. اسید سیتریک همچنین برای تسهیل فرآیند آماده شدن یا رسیدن هنگام تهیه پنیر  به ویژه موزارلا استفاده می شود همچنین از کریستال شدن شکر در کارامل ها جلوگیری می کند. مقدار کمی از آن می تواند قدرت خمیر مایه بودن جوش شیرین را افزایش دهد که آن را به یک ماده ایده آل برای انواع کیک و بیسکویت تبدیل کند.

به عنوان پاک کننده و عامل کیلیت

این ماده به عنوان یک عامل کیلیت قوی در نظر گرفته می شود و رسوب آهک از بویلرها و اواپراتورها با کمک آن حذف می شود. این ترکیب  برای از بین بردن سختی آب استفاده می شود که برای مواد شوینده و صابون های لباسشویی مفید است.

در لوازم آرایشی

این ترکیب به عنوان یک ماده اسیدی در انواع  محصولات آرایشی و بهداشتی مانند ژل ها، کرم ها و استفاده می شود. رنگ پوست را بهبود می بخشد و از پیر شدن و چین وچروک پوست ها جلوگیری می کند. این ترکیب به عنوان یک لایه بردار در انواع ماسک استفاده می شود که به راحتی پوسته های مرده را از بین می برد و باعث شفافیت و درخشندگی پوست می شود. اسید سیتریک  معمولا در بسیاری از پاک کننده ها، شستشوی بدن، مواد شیمیایی پاک کننده ناخن، شامپوها و محصولات مختلف مراقبت از زیبایی استفاده می شود.

 برای رفع مشکلات کلیوی

اسید سیتریک به شکل سیترات سدیم در ترکیب با اسید استیک به عنوان دارو برای جلوگیری از سنگ کلیه استفاده می شود.

آنتی اکسیدان

مرکباتی مانند پرتقال، لیمو به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کنند و به محافظت از سلول ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کنند. بنابراین، اسید سیتریک در پیشگیری از سرطان، بیماری قلبی و سایر بیماری‌های مرتبط با تخریب سلولی رادیکال‌های آزاد مفید است. علاوه بر این، به عنوان یک عامل قلیایی می تواند به حفظ سطح pH سالم در بدن کمک کند وهمچنین می تواند به جذب بهترمواد مغذی نیز کمک کند.

این ترکیب در بخش صنعتی و کشاورزی اغلب در خوراک حیوانات، کودها، آلژیک‌ها، مخلوط‌ های بتن، شوینده‌ ها، پاک‌ کننده‌ها، حفاری نفت ، صنایع رنگ، کاغذ، غذای حیوانات خانگی، داروسازی، آبکاری، منسوجات، نرم‌کننده‌های آب و … استفاده می‌شود.

منابع اسید سیتریک

فقط مرکبات ترش نیستند که اسید سیتریک دارند. همه گیاهان و جانوران مقدار کمی از این ماده را در ساختار خود  دارند. بسیاری از مواد غذایی بسته بندی شده و اقلام غیرغذایی نیز حاوی آن هستند، اما از نوع تولید صنعتی نه از نوع موجود در طبیعت و به صورت طبیعی که در برخی از گیاهان و مرکبات وجود دارد.